In de dag wereld voor de rechten van kinderen en adolescenten, wat gebeurt elk jaar op 20 novemberonze gedachten gaan uit naar de kinderslachtoffers van de oorlog.
Alleen in het laatste conflict in chronologische volgorde, het Israëlisch-Palestijnse conflict, zijn zij dat wel voorbij 5mila ik onschuldige kinderen die hun leven verloren circa een maand en een half van conflictenvan dat 7 oktober 2023, die het begin markeerde van het conflict tussen Israëli’s en Palestijnen, na de aanval door de Palestijnse terreurgroep Hamas. Dit werd gemeld door Sip, de Italiaanse Vereniging voor Kindergeneeskunde.
Er wordt geschat dat 400 miljoen kinderen – of 1 op de 5 kinderen – leven in conflictgebieden of zijn deze gevlucht. Velen zijn gewond geraakt, gedood of hebben te maken gehad met seksueel geweld. Ze verliezen familieleden en vrienden. Verschillende kinderen worden gerekruteerd door groepen of strijdkrachten. Velen van hen zijn meerdere keren ontheemd, waardoor ze het risico lopen gescheiden te worden van hun families, essentiële jaren van onderwijs mis te lopen en de banden met hun gemeenschap te verzwakken.
De Verenigde Naties hebben tussen 2005 en 2022 ruim 315.000 ernstige schendingen van de kinderrechten in conflictgebieden geverifieerd. Het gaat hier alleen om geverifieerde gevallen, dus het werkelijke aantal overtredingen ligt zeker veel hoger. Dat heeft Unicef gemeld.
Kinderslachtoffers van oorlog, de gevolgen van trauma en hun kracht en veerkracht
Ik ben verder dan dat 5mila ik onschuldige kinderen die hun leven verloren circa een maand en een half van conflicten tussen Israëliërs en Palestijnen.
“De redenen achter het Israëlisch-Palestijnse conflict zijn uiterst ingewikkeld en het doel is niet om een politiek standpunt in te nemen ten gunste van het een of het ander – legt de voorzitter van de Italiaanse Vereniging voor Kindergeneeskunde, Sip, professor Annamaria Staiano uit –. In dit verhaal Er is maar één zekerheid: zoals in alle oorlogen, de hoogste prijs zal altijd door kinderen betaald worden. Sommigen zullen er onmiddellijk voor boeten, met hun leven; anderen, op langere termijn, met een toekomst gekenmerkt door trauma en door de onuitwisbare herinnering aan geweld en verwoesting”.
‘Als artsen hebben wij de plicht om de ziekte te ondersteunen rechten van alle mensen. Als kinderartsen hebben wij de plicht om de kinderen te ondersteunen rechten van alle kinderen: zowel degenen die uit Palestina als uit Israël komen.” Wij sluiten ons symbolisch aan bij de oproep van de “krijgers van de vrede”, de Israëlische en Palestijnse moeders die samen marcheerden om genoeg te zeggen tegen de moord op hun kinderen.
De ogenschijnlijk onzichtbare maar diepe wonden, die van de psyche
“Ongeacht de specifieke kenmerken van een specifieke oorlog of terreurdaad – zegt professor Pietro Ferrara, hoofd van de Sip Studiegroep voor de Rechten van het Kind – bepalen deze situaties vernietiging, pijn en dood die de psychosociale ontwikkeling van kinderen en de hun verwachtingen over het toekomstige leven”. Ferrara en zijn werkgroep voerden een overzicht uit van de wetenschappelijke literatuur over de gevolgen van oorlogen en trauma’s voor kinderen.
Uit het onderzoek blijkt dat een kind dat in een situatie van oorlog en geweld wordt gekatapulteerd, kansen verliest: in de eerste plaats gaat de mogelijkheid op onderwijs verloren als hij wordt gedwongen te verhuizen naar vluchtelingenkampen en daar lange tijd doorbrengt in omstandigheden van armoede en onveiligheid, met het onvermogen om een scholastisch onderwijstraject en stabiele persoonlijke groei voort te zetten; de mogelijkheid om een sociaal leven op te bouwen en te onderhouden gaat verloren. De situatie is zelfs nog complexer bij kinderen met cognitieve of fysieke beperkingen, voor wie de mogelijkheid op adequate begeleiding verloren is gegaan.
Tot de risico’s op de korte termijn behoort het risico om te sterven, gewond te raken, een handicap te krijgen, ziek te worden, te worden onderworpen aan marteling, ontvoering of seksueel geweld. Het psychologische lijden dat hierdoor ontstaat, kan op de langere termijn voortduren PTSS, post-traumatische stress-stoornis. Verlies en ontwrichting van iemands leven veroorzaken een hoog percentage depressies en angstgevoelens bij door oorlog getroffen kinderen.
Onder de traumatische gebeurtenissen die zich in het leven van een kind kunnen voordoen, moeten we ook het verlies van een ouder vermelden, met gevolgen op korte en lange termijn voor de gezondheidstoestand.
De indirecte gevolgen van trauma
Kinderen die ook lijden ze zien de oorlog van de beelden op tv. Terwijl in het verleden de trauma-ervaring uitsluitend op de betrokken persoon viel, heeft het met de komst van nieuwe communicatietechnologieën ook gevolgen voor degenen die er niet persoonlijk door getroffen worden en passief hulp bieden vanuit hun ‘veilige’ huis. De impact die beelden en nieuws over geweld kunnen hebben op zulke kwetsbare individuen, die niet over de vaardigheden en ervaring beschikken die nodig zijn om met moeilijke informatie om te gaan, is aanzienlijk. Kinderen hebben moeite met het onder woorden brengen van hun emoties en uiten deze doorgaans via rusteloosheid, opwinding, woede-uitbarstingen, angst in het donker, slaapproblemen, nachtmerries en angst om in de steek gelaten te worden. Ze kunnen ook lichamelijke symptomen melden, zoals hoofdpijn of maag-darmklachten. Kinderen, zo herinneren kinderartsen zich, zijn afhankelijk van zorgverleners om met stressvolle gebeurtenissen om te gaan; ze moeten gerustgesteld worden en plausibele verklaringen krijgen om onaangename en ongebruikelijke gebeurtenissen op te vangen.
De weerstand kan het worden geleerd? Het is zeker geen erfelijk gedrag en kan daarom verband houden met individuele factoren, zoals de aanwezigheid van ten minste één stabiele relatie met een familielid of verzorger die ondersteuning kan bieden.
“Om de situatie van precaire stabiliteit waarmee kinderen worden geconfronteerd zo goed mogelijk te beheren, is er behoefte aan teamwerk waarbij ook de kinderarts betrokken is – concludeert Ferrara –. Kinderartsen moeten zich bewust zijn van het belang van de rol die zij kunnen spelen bij het voorkomen van schade en bij het identificeren van de eerste tekenen en symptomen van angst veroorzaakt door negatieve beelden. Bovendien moeten ze ook een sleutelrol spelen bij het trainen van de veerkracht van hun jonge patiënten, waardoor gezinnen zich bewust worden van het belang van positieve relaties binnen het gezin en een gunstig klimaat.
Ieder jaar op 20 november vieren wij Wereldkinderen- en Adolescentendag ter herdenking van de goedkeuring in 1989 van het VN-Verdrag inzake de rechten van kinderen (CRC) – het meest geratificeerde mensenrechtenverdrag in de geschiedenis. Door dit internationale wettelijke kader te ratificeren, hebben de wereldleiders erkend dat alle kinderen onvervreemdbare rechten hebben. En ze beloofden dat regeringen ervoor zouden zorgen dat deze rechten beschermd en gerespecteerd zouden worden.
Zoals Unicef helaas meldt, Kinderen leven tegenwoordig in een wereld die steeds vijandiger staat tegenover hun rechten. Nergens komt dit duidelijker naar voren dan in de ervaring van door conflicten getroffen kinderen.
Wij schatten dat in Tegenwoordig leven 400 miljoen kinderen – of 1 op de 5 kinderen – in conflictgebieden of zijn ze gevlucht. Velen zijn gewond geraakt, gedood of hebben te maken gehad met seksueel geweld. Ze verliezen familieleden en vrienden. Verschillende kinderen worden gerekruteerd door groepen of strijdkrachten. Velen van hen zijn meerdere keren ontheemd, waardoor ze het risico lopen gescheiden te worden van hun families, essentiële jaren van onderwijs mis te lopen en de banden met hun gemeenschap te verzwakken.
De Verenigde Naties hebben tussen 2005 en 2022 ruim 315.000 ernstige schendingen van de kinderrechten in conflictgebieden geverifieerd. Het gaat hier alleen om geverifieerde gevallen, dus het werkelijke aantal overtredingen ligt zeker veel hoger.
Ook buiten de conflictgebieden lopen de kinderrechten gevaar. Andere crises schenden de rechten van kinderen, en dat is zeer zorgwekkend. Deze omvatten de toenemende armoede en ongelijkheid, noodsituaties op het gebied van de volksgezondheid en uiteraard de mondiale klimaatcrisis.
Vooral klimaatverandering is een existentiële bedreiging voor de gezondheid en het welzijn van huidige en toekomstige generaties kinderen. Wereldwijd leven momenteel meer dan 1 miljard kinderen in landen die een “extreem hoog” risico lopen door de gevolgen van klimaatverandering.
Dit betekent dat de helft van de kinderen in de wereld onherstelbare schade kan lijden als onze planeet blijft opwarmen. Ze kunnen hun huis of school verliezen door steeds gewelddadiger stormen… ze kunnen lijden aan ernstige acute ondervoeding als de gewassen opdrogen als gevolg van droogte… of ze kunnen hun leven verliezen door hittegolven of longontsteking veroorzaakt door ‘luchtvervuiling’.
Sinds het Verdrag inzake de rechten van kinderen en adolescenten 34 jaar geleden werd aangenomen, zijn de rechten van kinderen nog nooit zo in gevaar geweest. Daarom we moeten nu handelen. Ik roep iedereen op – van UNICEF en onze partners in de kinderrechtengemeenschap tot regeringen, maatschappelijke organisaties en de particuliere sector – om sterker te zijn in het ondersteunen en bepleiten van de verwezenlijking en bescherming van kinderrechten. Dit betekent het ondersteunen van de afstemming van de nationale wettelijke kaders op het Verdrag en andere internationale normen, en het in de praktijk brengen van die normen. Het betekent ook dat de status van kinderen als houders van afzonderlijke en onafhankelijke rechten opnieuw moet worden bevestigd en dat degenen die de kinderrechten schenden, ter verantwoording worden geroepen voor hun daden, waar deze ook plaatsvinden.
Vandaag zou een dag moeten zijn waarop we de vooruitgang op het gebied van de kinderrechten over de hele wereld vieren, maar deze rechten liggen onder vuur. Dit moet ons niet ontmoedigen, maar ons nog meer vastberaden maken om ervoor te zorgen dat de belofte van het Verdrag inzake de rechten van kinderen en adolescenten wordt nagekomen, voor ieder kind.”
